Bijnieruitputting, symptomen als gevolg van stress
Vermoeidheid, koffie als oppepmiddel en voortdurend op zoek naar zoete of hartige snacks. Het zijn slechts enkele symptomen als je te maken hebt met een bijnieruitputting. Het gevoel dat je niet goed weet wat je mankeert. Is het een burn-out of heb je te maken met een trage schildklier? De klachten die je ervaart hebben veel overeenkomsten. Dus ja, wat is het dan?
Als je met een bijnieruitputting te maken hebt, zijn de klachten niet over na een weekendje rust. Waar we ons ook niet van bewust zijn, is dat een bijnieruitputting kan worden uitgelokt met populaire diëten. Langdurig niets eten of weinig glucose in de voeding zet de bijnieren enorm onder druk. Ze worden gedwongen om hormonen als cortisol te produceren om jou aan de gang te houden. Dit is cruciale informatie als je wilt herstellen van een bijnieruitputting.
Als het om stress en bijnieren gaat, dan heb ik ook mijn weg afgelegd. Tijdens de coronaperiode werden mijn bijnieren door alle stress over het randje geduwd. Het heeft me als hormoonexpert ertoe geleid om een manier van eten te ontwikkelen waardoor ik zelf volledig kon herstellen. En dat gun ik jou ook.
Wat is een bijnieruitputting
Een bijnieruitputting is een overbelast stresssysteem. Als de stress langdurig is door bijv emotionele gebeurtenis- kunnen je bijnieren verzwakt raken omdat ze permanent overuren moeten maken. Als er een te groot beroep op je bijnieren wordt gedaan, raken ze overspannen en gaan ze zich grillig gedragen.
Wat er dan gebeurt is dat ze niet de juiste hoeveelheid hormonen produceren voor elke nieuwe situatie, maar te weinig of teveel hormonen. Iets wat lijkt op enorme stemmingswisselingen zoals bij mensen die een tikkeltje bipolair zijn. Een tijdelijke depressie kan daar een gevolg van zijn. Dit gebeurt als ontspoorde bijnieren in het wilde weg gaan reageren op een situatie en teveel cortisol produceren.
Deze overtollige vorm van adrenaline kan neurotransmitters in de hersenen aantasten. Een daarvan is dopamine wat jou een gelukkig gevoel moet geven. Precies dat grillige gedrag bij de productie van extreem lage of hoge hoeveelheden neurotransmitters kenmerkt echte bijnieruitputting.
Bedenk dat je deze symptomen ook kan hebben als je geen stress hebt. Het komt regelmatig voor dat er een virusinfectie meespeelt. Een virus die continue aanwezig is in het lichaam is heel stressvol. Dit komt vaker voor dan je denkt en soms is het een combinatie van beide. Als de stress of de veeleisende factoren die tot een bijnieruitputting hebben geleid minder erg worden en je klachten toch aanhouden dan wijst dat op een onderliggende virusinfectie die de uitputting in stand houd.
Wat zijn de bijnieren?
De bijnieren zijn kleine kapjes die bovenop je nieren zitten. Het is een orgaan dat hormonen maakt als cortisol en adrenaline. Deze hormonen helpen ons om een crisis door te komen. De hormonen die door de bijnieren worden aangemaakt zorgen er voor dat bij stress de hartslag, bloeddruk en bloedsuiker omhoog gaan en dat het bloed op de plekken komt waar op dat moment de aanvoer van voedingsstoffen het hardst nodig is zoals de spieren en de hersenen. Stresshormonen veroorzaken een vecht of vlucht modus.
Naast stresshormonen worden er in de bijnieren ook geslachtshormonen aangemaakt. Na de overgang, wanneer oestrogeen en progesteron grotendeels wegvallen moeten de bijnieren de aanmaak van geslachtshormonen overnemen. Bij verzwakte bijnieren komt ook de aanmaak van deze hormonen in de knel.
Bijnieruitputting symptomen
Ik weet het nog goed, dat ik jaren geleden op YouTube een filmpje aan het bekijken was van Jesse van der Velde. Hij vertelde welke symptomen pasten bij een bijnieruitputting. Tijdens het kijken riep mijn zoontje van 8: hé mam dat filmpje gaat over jou. Ik zat als genageld achter de computer want inderdaad, dit filmpje ging over mij.
Nu ben jij natuurlijk ook erg benieuwd welke symptomen er nu exact gelinkt zijn aan een bijnieruitputting. Dus hier komen ze:
- Je stort vroeg op de dag in, sowieso in de loop van de middag. Je hebt soms dutjes nodig om de dag door te komen.
- Je voelt je overdag moe maar hebt ’s avonds thuis meer energie
- Je bent ’s nachts extreem moe, maar kunt niet in slaap vallen
- Je bent niet uitgerust na een hele nacht slapen, vooral moe in de ochtend.
- Zelfs na het uitvoeren van lichte karweitjes zweet je hevig onder je oksels
- Je hebt een extreme behoefte aan zout, chips, drop, hartig voedsel
- Wazig zicht of moeite om je ogen te focussen
- Veelvuldige behoefte aan stimulerende middelen: koffie, suikerrijke snacks als oppepmiddel om de dag door te komen.
- Lage bloeddruk (duizelig bij het opstaan)
- Geheugenproblemen en slechte concentratie
- Je kan slecht met stress omgaan en je bent snel geïrriteerd
- Je krijgt last van ontstekingen (allergieën of auto-immuunaandoeningen
Symptomen en klachten die ontstaan als gevolg van zwakke bijnieren
- Angst
- Angststoornissen
- Allergieën
- Opgeblazen buik
- Chronische vermoeidheid (CVS)
- Darmklachten
- Droge mond en dorst
- Gewrichtsklachten
- Haaruitval
- Hartkloppingen
- Hoofdpijn
- Hoog cholesterol
- Kortademigheid
- Koude handen
- Koude voeten
- Rugpijn onder in de rug
- Leverproblemen
- Laag libido
- Symptomen van een trage schildklier
- Maagzuur (te weinig)
- Migraine
- Misselijkheid
- Opgezette buik
- Paniekaanvallen
- Zweetbuien
- Slecht slapen
- Niet kunnen inslapen
- Oogproblemen
- Slecht uit bed komen ’s ochtends
- Spierkrampen
- Spierpijn
- Stress
- Trillen
- Wazig zien
- Vaak plassen
- Veel slapen
- Vermoeidheid
- Verstoord bloedsuiker
Verkeerde voeding en diëten als trigger voor een bijnieruitputting
De meesten van ons eten drie vrij grote maaltijden per dag. Als er veel tijd tussen de maaltijden in zit is dat zwaar voor je bijnieren omdat je bloed anderhalf tot 2 uur na een maaltijd nog maar weinig glucose bevat. Dit betekent dat de suikers op zijn die je hebt gegeten. Zodra je bloedsuikerspiegel daalt, worden je bijnieren gedwongen om hormonen als cortisol te produceren om jou aan de gang te houden.
Dat betekent dat je , als je vaak langdurig niets eet (maaltijden overslaan of geen tussendoortjes), je bijnieren onder druk zet en ze niet de kans geeft om te herstellen.
Dit is cruciale kennis, omdat veel diëten mensen het tegenovergestelde voorschotelen. Als je bijvoorbeeld aan intermittend fasting doet, beroof je jezelf van de gelegenheid om van je bijnieruitputting te herstellen. Ditzelfde geldt voor diëten waar amper glucose wordt gegeten met de gedachte dat je lichaam dat uit vetvoorraden kan halen. Mensen met zwakke bijnieren hebben hele kleine (of helemaal geen) glycogeen voorraden waardoor je jezelf volledig de vernieling in helpt.
Je zou het misschien niet denken maar dit is echt heel vaak aan de orde. Het zijn de lange termijn gevolgen van diëten die geen rekening houden met hormonen. Als vrouwen starten met mijn voedingsadviezen voelen ze zich vaak na een week al beter.
Een leefstijl die je bijnieren opbrand
De trend van periodiek vasten zorgt er bijvoorbeeld voor dat mensen een halve dag of langer niets eten. Ze beweren hierbij dat ze door het vasten meer energie krijgen. In werkelijkheid consumeren de meesten cafeïne houdende drankjes als vervanging voor de energie uit maaltijden. Als je de cafeïne weglaat, zul je het werkelijke effect van een lage bloedsuikerspiegel ervaren en dat is het tegenovergestelde van energie hebben. Als je energie hebt zonder cafeïne, komt dat doordat je bijnieren het overnemen als je te lang mineraalzouten en glucose mijdt. Ze geven dan adrenaline vrij om de suiker in het bloed te vervangen, als een manier om de dag door te komen.
Het tijdelijke gevoel dat je energie hebt, gaat ten koste van stress voor je bijnieren, iets wat je later negatief kan beïnvloeden. De enige reden waarom intermittend fasting tijdelijk voordeel kan opleveren, is dat deze mensen de hele ochtend en soms een deel van de middag voedingsmiddelen weren die ook vetten bevatten. (als je niets eet, dan eet je ook geen vet) Daarom is het beter voor je bijnieren om de tijd die tussen een maaltijd zit niet te groot te laten worden.
Een trage schildklier of een burn-out?
Wat ik vaak teruggekoppeld krijg is dat veel vrouwen klachten hebben die wijzen op een trage schildklier maar ook op een verstoord cortisol. En dat klopt. Wanneer je bijnieren door hun grillige gedrag te weinig cortisol aanmaken kan dat eveneens een ravage veroorzaken.
Schildklierhormonen als T4 zijn inactief en moeten omgezet worden in de lever naar een actief T3. Als je bijnieren ondermaats presteren kunnen ze op cellulair niveau een tekort aan schildklierhormonen veroorzaken. In dit geval kun je, zelfs als je een gezonde schildklier hebt die normaal lijkt te werken, klachten ervaren wat past bij een trage schildklier.
Klachten als: gewichtstoename, depressieve gevoelens, haaruitval, broze nagels, ruwe of dunne huid, je koud voelen, schommelende bloedsuikerspiegels. Deze zijn in werkelijkheid afkomstig van ondermaats presterende bijnieren die te weinig cortisol afgeven. Vaak zie ik vrouwen een protocol inzetten wat gericht is op de schildklier. Hiermee worden de klachten niet minder. Beter zou het zijn om de focus te leggen op het herstellen van de bijnieren.
Hoe weet ik als vrouw of ik een bijnieruitputting heb?
Als de toestand van chronische stress lang aanhoudt, gaat het van kwaad tot erger. Je hormonen raken volledig uit balans. Je kunt verschillende fases onderscheiden:
- Alarmfase: je bent snel geprikkeld en geïrriteerd, kunt slecht met stress omgaan. Vervolgens geef je je lichaam niet wat het nodig heeft om te herstellen.
- Weerstandsfase: je moet alle zeilen bijzetten om te kunnen blijven functioneren en je loopt op je tenen. Als dit niet lukt, en je nog steeds niet jezelf de aandacht geeft die nodig is, kom je in de volgende fase.
- Complete uitputting. Het lukt niet meer om te kunnen blijven functioneren.
- Als de fase van complete uitputting aanhoudt, kom je in een burn-out terecht. Je kunt dit een vergevorderde fase van bijnieruitputting noemen, met de kanttekening die ik hierboven zette: het gaat om de hele hormonale balans die dan verstoord is. Als je ermee te maken hebt kunnen we elkaar de hand schudden, je voelt je machteloos.
Het effect van stresshormonen op je bijnieren
Wees je ervan bewust dat in het geval van een flinke bijnieruitputting dit geen kwestie is van een weekendje uitrusten, maar dat het een lang proces kan zijn. Om hiervan te herstellen heb ik een prachtige manier van eten ontwikkeld die je herstel veel sneller en makkelijker maakt. Zolang je blijft aanmodderen hoef je niet te rekenen dat de klachten met een paar weken weg zijn. Daarvoor is deze aandoening te gecompliceerd.
Stress kan je niet altijd even makkelijk aan of uitzetten. Ieder mens heeft zo zijn eigen uitdagingen. Emotionele gebeurtenissen, geldzorgen, foute relaties of een te hoge werkdruk. Het leven vraagt soms veel van ons. Een advies als: verminder je stress is voor velen een onhaalbare opmerking.
Waar je doorgaans meer invloed op hebt is het delegeren van klusjes, wat makkelijker of flexibeler omgaan met huishoudelijke taken, of beter gezegd: wat stekkertjes eruit trekken kan soms echt helpen als het je teveel wordt. Pas als je wat afstand neemt van alledaagse stress kan je uitzoeken welke stressbronnen het meeste impact op jou hebben. Als je dat helder hebt kan je daar eventueel mentale ondersteuning in zoeken.
Je bijnieren laten herstellen met voeding
Je bijnieren schreeuwen om natrium en glucose. Daarmee wil ik je niet aanmoedigen om in de zoutpot te duiken of veel bewerkte suiker te eten. Dit is niet waar je bijnieren van gaan herstellen. Groente en fruit bevat van nature een zeer behulpzame combinatie natrium, kalium en glucose. Deze onbewerkte voeding bespoedigt je herstel door je centrale zenuwstelsel te versterken, ontsteking te verminderen, stress te verlichten en essentiële voedingsstoffen aan te leveren.
Voeding wat het herstel van bijnieren vertraagt is voeding met veel vet, ongeacht of dit dierlijk of plantaardig is. Als je vette voeding eet, moeten je bijnieren veel adrenaline aanmaken wat als natuurlijke bloedverdunner moet fungeren omdat vet je bloed dikker maakt. Vet belast de alvleesklier en lever en veroorzaakt uiteindelijk insulineresistentie, waardoor het moeilijker wordt voor je lichaam om een stabiele bloedsuikerspiegel te behouden. Dat veroorzaakt vervolgens een enorme druk op je bijnieren terwijl die hun best doen om voldoende hormonen te blijven produceren.
Als je vegetariër of veganist bent, levert je dat geen specifiek voordeel op. Als je voeding vooral bestaat uit voedingsmiddelen met veel vet zoals avocado’s, amandelpasta, pindakaas, notenzaden, soja, kokosolie en andere gezonde olie, kan dat nog steeds zorgen voor belasting van je alvleesklier en lever.
Wees voorzichtig met sporten
Bij bijnieruitputting is intensief sporten niet verstandig. Rustig bewegen waarbij de cortisol aanmaak laag blijft is prima. Stressvolle activiteiten zoals: cardio, ijsbaden, hardlopen, bungeejumpen waarbij er veel adrenaline vrijkomt kan je beter achterwege laten. Hierdoor zal je nog verder achterop raken. Als je door het sporten eerder zwakker wordt dan sterker dan is dit een teken aan de wand.
Bijnieruitputting aanpakken met supplementen
Als je een flinke bijnieruitputting te pakken hebt zal je baat hebben bij extra suppletie. Om de volledige lijst met supplementen hier door te nemen gaat wat te ver (omdat dit voor iedereen anders kan zijn, het beste kan je hiervoor een afspraak met me maken). Voor iedereen die rondloopt met een bijnieruitputting kan ik Lemon balm van harte aanbevelen.
Zwakke bijnieren zet de deur open voor auto-immuun ziektes
Als je zwakke bijnieren hebt of rondloopt met een bijnieruitputting dan ben je kwetsbaar. Je immuunsysteem raakt vatbaarder voor infecties. Pathogenen maken graag gebruik van een verzwakt immuunsysteem. Daarom komt het vaak voor dat een bijnieruitputting een trigger is voor auto-immuunziektes. Hoe vaak komt het wel niet voor dat je na een stressvolle periode (of ziekte waarbij je antibiotica kreeg) ineens de gekste klachten kreeg? Als je niet goed herstelt, dan blijf je kwetsbaar op lange termijn.
Als jij twijfelt of je te maken hebt met een bijnieruitputting is het verstandig om daar wat aan te doen. Dat gaat niet vanzelf over met alleen maar wat stekkertjes eruit trekken. Het is voor iedereen ongezond om met bijnieruitputting rond te lopen dus als jij daar hulp bij kan gebruiken, maak dan eens een afspraak met me voor een los consult. Dan kijken we wat jij nodig bent in jouw situatie.
